Eerste hoogleraar met leerstoel Protonentherapie aangesteld

Stefan Both is per 1 september 2017 benoemd tot hoogleraar klinische fysica met de leerstoel protonentherapie bij de Rijksuniversiteit Groningen ten behoeve van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Het UMCG bouwt als een van de eerste centra in Nederland een protonentherapiecentrum, waar patiënten met kanker vanaf eind 2017 een voor Nederland nieuwe bestralingsbehandeling kunnen krijgen. Both is de eerste hoogleraar in Nederland met de leerstoel protonentherapie.

Stefan Both (Roemenië, 1970), heeft een lange staat van dienst in de klinische fysica binnen de radiotherapie en heeft veel ervaring met protonentherapie. Hij begon zijn carrière in de nucleaire geneeskunde maar stapte al snel over naar de radiotherapie. In 1999 vertrok hij naar de Verenigde Staten waar hij zich verder ontwikkelde als fysicus aan de geneeskundige faculteit van de Ivy League-universiteit van Pennsylvania (Penn). Hier heeft hij zich niet alleen ingezet voor behandelprogramma’s binnen de radiotherapie, maar heeft zich ook jarenlang bezig gehouden met wetenschappelijk onderzoek naar technische innovaties en de introductie van protonentherapie.

Als opleider bij Penn had diversiteit zijn speciale aandacht: omdat vrouwen en bepaalde minderheden ondervertegenwoordigd bleken in de radiologische beroepen, zocht hij naar strategieën om de diversiteit te verbeteren.

In 2008 werd hij gevraagd om het programma voor de klinische implementatie van protontherapie te leiden. Ook hier combineerde hij patiëntenzorg, onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Hij wist de kloof tussen de klinische eisen en de stand van de techniek met onderzoeks- en ontwikkelingswerk succesvol te overbruggen. Momenteel behandelt Penn vrijwel alle vormen van kanker bij kinderen en volwassenen met protontherapie.

In het UMCG zal Both klinisch werk, onderwijs en wetenschappelijk onderzoek blijven combineren. Hij beschouwt het als zijn belangrijkste drijfveer om samen met collega’s de kankerzorg te bevorderen. Zijn onderzoeksfocus blijft protontherapie met pencil beam scanning, adaptieve protontherapie, effecten van beweging op dosisafgifte en de ontwikkeling van technieken om de dosisafgifte met protonen verder te verbeteren. Both ziet grote mogelijkheden om de resultaten van protonentherapie te verbeteren met de zogenaamde model-based methode, die in het UMCG is ontwikkeld. Op de afdeling Radiotherapie van het UMCG zijn zogenaamde Rapid Learning Health Care systemen ontwikkeld, die het mogelijk maken om nieuwe technische ontwikkelingen die de behandelresultaten verbeteren niet alleen snel te implementeren in de routinepraktijk, maar ook te evalueren op hun effectiviteit.

Met protonentherapie kan de dosis straling heel nauwkeurig worden toegediend aan een tumor, waardoor er minder straling komt in de omliggende gezonde weefsels. Dat is vooral belangrijk bij kinderen omdat zij in de groei zijn en hun gezonde lichaamscellen hierdoor extra gevoelig zijn voor straling. Daarnaast kunnen ook volwassen patiënten baat hebben bij protonentherapie. Hierbij gaat het vrijwel altijd om het voorkómen van complicaties als gevolg van de bestraling. De verwachting is dat ongeveer 10% van alle patiënten die nu met radiotherapie worden behandeld, voordeel zullen hebben van protonentherapie.

Voor de verwijzing van volwassen patiënten in Noordoost-Nederland werkt het UMCG samen met andere ziekenhuizen en radiotherapie-instituten in de regio. Voor de verwijzing van kinderen met kanker voor protonentherapie werkt het UMCG samen met het Prinses Máxima Centrum in Utrecht.