Klaas Havenga (CMO) en Ivo Kooijman (CEO), Implican ‘Onze techniek is een enorme sprong voorwaarts’

Jaarlijks krijgen naar schatting 1.9 miljoen mensen de diagnose endeldarmkanker. Het is één van de snelst groeiende ziekten ter wereld. De endeldarm bevindt zich diep in de onderbuik, dicht tegen de omliggende weefsels aan. Dat maakt een operatie niet bepaald eenvoudig. Naadlekkage is de meest voorkomende en tegelijk meest gevreesde complicatie van dikke darm- en endeldarmoperaties. Zo’n lekkage ontstaat op de plek waar na de verwijdering van een kwaadaardige tumor een nieuwe verbinding tussen de dikke darm en de endeldarm is gemaakt.

‘Het is een ernstig probleem dat bij zeker 10% van de operaties optreedt’, zegt Klaas Havenga, Chief Medical Officer (CMO) van Implican en hoofd van de afdeling Gastro-Intestinale Chirurgie van het UMCG. ‘Na 30 dertig dagen kan het zelfs oplopen tot wel 20%. Door de lekkage ontstaat een ontsteking rondom de aansluiting. Patiënten zijn als gevolg daarvan langer ziek en vaak zijn vervolgoperaties en het aanleggen van een definitief stoma onvermijdelijk.’

Gepatenteerde techniek

Genoeg reden om te kijken naar mogelijkheden om het risico op naadlekkage fors te reduceren en vooral ook wondgenezing te bevorderen. Dat is precies wat Klaas de afgelopen jaren heeft gedaan. Sterker nog, samen met Ivo Kooijman, een ervaren innovatie professional op het gebied van medische productontwikkeling, ontwikkelt de chirurg een nieuwe gepatenteerde techniek om een verbinding te maken tussen de dikke darm en de endeldarm. Dat doen ze onder de naam Implican, de startup die Klaas in 2016 met Olf Boesjes (nog altijd aandeelhouder) oprichtte. Over de techniek en de ontwikkeling van Implican straks meer.

Eerst iets over de achtergrond. Want hoe gaat het maken van colorectale anastomosen, de medische benaming voor de genoemde nieuwe verbinding, tegenwoordig in zijn werk? ‘In de momenteel gangbare hechttechnieken worden metalen nietjes gebruikt’, vertelt Ivo Kooijman, CEO van Implican. ‘Een darm bestaat uit verschillende weefsellagen. Een bacterierijke slijmlaag, een dynamische spierlaag met daartussenin een sterke weefsellaag. Die nietjes gaan dwars door alle weefsellagen heen en duwen ze als het ware in elkaar. Er ontstaat zo een nogal korrelige structuur als de wond geneest. Terwijl, om naadlekkage te voorkomen en een mooie en dunne genezingslijn te krijgen, de juiste weefsellagen eigenlijk netjes tegen elkaar aan moeten liggen.’

Compressie

Tijd dus voor een beter alternatief voor de chirurgische nietmachine. Alles wijst erop dat Implican dat inmiddels heeft bedacht. Hoe ziet die nieuwe techniek er in grote lijnen uit? ‘Wij maken gebruik van twee ringen die in beide darmdelen worden geplaatst’, begint Klaas zijn uitleg. ‘Die ringen hebben we zo ontworpen dat ze met een flinke compressiekracht specifieke weefsellagen wegduwen. Door de slijmlaag en de spierlaag helemaal weg te duwen, blijft alleen de sterke tussenlaag over, de zogeheten submucosa. Deze submucosa van de beide darmdelen wordt vervolgens samengedrukt en keurig tegen elkaar vastgeklemd. Om dat goed en veilig te kunnen doen hebben we een apparaat ontwikkeld. Net buiten de ring ligt de steriele en goed doorbloedde submucosa van boven en onder tegen elkaar, waardoor de wond snel en betrouwbaar geneest. Omdat de ringen de darmen via de natuurlijke weg verlaten, blijft er geen lichaamsvreemd materiaal achter.’

Altijd doorgaan

De eerste jaren werd er enigszins in de luwte aan de innovatie gewerkt. Maar naarmate de techniek meer vorm kreeg, groeide bij Klaas de behoefte aan iemand die als CEO de kar kon trekken. Zelf moest hij het bouwen aan Implican tenslotte combineren met een fulltime baan als chirurg. Die persoon werd zo’n drie jaar geleden gevonden in Ivo, die met zijn grote ervaring bij gerenommeerde organisaties in medische productontwikkeling de juiste man op de juiste plek bleek.

‘Ik ga net zolang door tot het gewenste resultaat bereikt is’, vertelt Ivo. ‘Dat moet ook wel als je je dagelijks met innovatie bezighoudt. Het is vooral belangrijk om relevante mensen in je verhaal mee te nemen. Wel moet je ervoor openstaan om op basis van hun ideeën je eigen visie waar nodig aan te passen. Alleen zo kun je een innovatie met succes verder brengen. Dat is zonder twijfel de belangrijkste les die ik de afgelopen 15 jaar heb geleerd.’

Van POC naar MVP

Al snel nadat Ivo de startup versterkte werden de eerste subsidies binnengehaald. Relatief kleine bedragen, maar genoeg om een aantal belangrijke functies van het apparaat en de ringen te kunnen testen. Een Proof of Concept, kortweg POC, om precies te zijn. ‘Daarna zijn we ons gaan richten op het ontwikkelen van een Minimum Viable Product, een minimale versie van het eindproduct, om de techniek te valideren’, beschrijft Ivo de voortgang van destijds. ’Het was ons doel om de wondgenezing bij gebruik van onze techniek te testen op twee varkens. Simpelweg omdat een varken binnen in de buik, qua maat en vormen, erg op de mens lijkt. Met hulp van een financiering van de RUG Houdstermaatschappij en Triade is dat uiteindelijk ook gelukt. En hoe!’

De testen maakten inderdaad alle verwachtingen waar. Iedere door Klaas en Ivo bedachte stap bleek uitvoerbaar. Met als resultaat dat de operatie zeer voorspoedig verliep en er ook na enkele dagen geen complicaties waren opgetreden. ‘De wond was genezen zoals je wilt dat een wond geneest’, onderstreept Ivo. ‘Elke specialist zal deze manier van wondgenezing herkennen als chirurgische kwaliteit. Onze techniek is, kortom, een enorme sprong voorwaarts.’

Preklinische en klinische tests

De veelbelovende testresultaten en de meerwaarde van de techniek zijn ook de NOM en NextGen Ventures niet ontgaan. Onlangs besloten ze samen Implican een financiering te verstrekken. De investering zal met name worden gebruikt om de techniek, met bestaande en nieuwe samenwerkingspartners, verder te ontwikkelen en geschikt te maken voor preklinische en klinische tests.

‘Al volgend jaar hopen we de eerste fase 1-onderzoeken, studies waarbij de techniek wordt getest bij mensen, te kunnen doen’, blikt Klaas vooruit. ‘Maar voor het zover is moeten we eerst een versie maken die gesteriliseerd kan worden en waarbij alles tot in de kleinste details klopt. Daarnaast zijn we naarstig op zoek naar een ervaren projectleider met kennis van toegepaste mechanica, medical devices en productontwikkeling. Na de fase 1-onderzoeken volgt een grotere studie om een CE-registratie voor medische hulpmiddelen te verkrijgen. Vanaf dat moment gaan we ons richten op het optimaal vormgeven van de productie. Gezien de huidige ontwikkelingen is er alle reden om vol vertrouwen naar de toekomst te kijken.’